1. Đối với lao động bị nghỉ việc tạm thời

Những lao động/thực tập sinh bị nghỉ việc tạm thời do doanh nghiệp tiếp nhận thu hẹp sản xuất bởi ảnh hưởng của Covid-19 sẽ được chính phủ Nhật Bản trợ cấp nghỉ việc tạm thời với mức trợ cấp từ 6.815 yên ~ 8330 yên/người/ngày. Khoản tiền hỗ trợ nêu trên sẽ được chính phủ Nhật Bản cấp cho doanh nghiệp tiếp nhận để hỗ trợ trả lương cho lao động/thực tập sinh.

2. Đối với lao động bị mất việc

- Đối với lao động/thực tập sinh bị mất việc do doanh nghiệp tiếp nhận phá sản bởi ảnh hưởng của Covid-19 sẽ được nhận trợ cấp thất nghiệp từ chính phủ Nhật Bản với mức trợ cấp từ 6.815 yên ~ 8.330 yên/ngày, thời gian nhận trợ cấp trong khoảng từ 90 ngày đến 150 ngày tùy theo độ tuổi. Điều kiện để nhận được khoản trợ cấp này, trước đó người lao động/thực tập sinh cần tham gia bảo hiểm tuyển dụng. Để làm thủ tục nhận trợ cấp thất nghiệp, người lao động/thực tập sinh lấy giấy chứng nhận thất nghiệp từ doanh nghiệp tiếp nhận cũ và nộp hồ sơ làm thủ tục nhận trợ cấp thất nghiệp tại các trung tâm dịch vụ việc làm của chính phủ Nhật Bản (tổ chức Hello Work)

- Ngoài ra, ngày 17/04/2020, Tổng Cục quản lý xuất nhập cảnh Nhật Bản đã công bố các giải pháp hỗ trợ lao động/thực tập sinh nước ngoài duy trì việc làm tại Nhật Bản đối với người lao động bị mất việc làm do ảnh hưởng của Covid-19. Chính sách của Nhật Bản hỗ trợ người lao động chuyển đổi tư cách lưu trú thành “hoạt động đặc định” có thời hạn tối đa 1 năm và được phép làm việc trong 14 lĩnh vực ngành nghề hiện Nhật Bản đang cho phép tiếp nhận lao động kỹ năng đặc định: Hộ lý, Vệ sinh tòa nhà, Công nghiệp vật liệu, Chế tạo máy công nghiệp, Điện-điện tử viễn thông, Xây dựng, Đóng tàu-công nghiệp hàng hải, Bảo dưỡng và sửa chữa ô tô, Hàng không, Dịch vụ lưu trú khách sạn, Nông nghiệp, Ngư nghiệp, Chế biến thực phẩm-đồ uống, Dịch vụ ăn uống. Cơ quan chức năng Nhật Bản bắt đầu tiếp nhận đơn đăng ký chuyển đổi tư cách lưu trú từ ngày 20/04/2020. (tham khảo thông tin chi tiết tại website của Đại sứ quán Nhật Bản tại Việt Nam)

3. Đối với lao động hết hạn hợp đồng nhưng chưa thể về nước

Ngày 03/4/2020, Tổng Cục quản lý xuất nhập cảnh Nhật Bản đã cho phép lao động/thực tập sinh nước ngoài đã hết thời hạn lưu trú nhưng không thể về nước do hạn chế số lượng chuyến bay từ Nhật Bản được phép chuyển đối tư cách lưu trú thành: 1) “khách du lịch ngắn hạn” có thời gian lưu trú tối đa 90 ngày và không được làm việc hoặc; 2) tư cách lưu trú “hoạt động đặc định” có thời gian lưu trú tối đa 90 ngày và được phép làm việc.

4. Gói hỗ trợ sinh hoạt của Chính phủ Nhật Bản

Do dịch bệnh Covid-19 ảnh hưởng tới đời sống sinh hoạt của người dân nên Chính phủ Nhật Bản đã quyết định hỗ trợ đồng loạt 100.000 yên (10 man yên) cho tất cả công dân đang sinh sống tại Nhật Bản bao gồm cả người nước ngoài đã đăng ký cư trú hợp pháp tại thời điểm ngày 27/04/2020 và có tên trong “Sổ đăng ký thường trú cơ bản”. Điều kiện để người nước ngoài nhận được khoản trợ cấp trên đối với người nước ngoài gồm có: 1) có thẻ lưu trú với thời hạn lưu trú trên 3 tháng; 2) đã đăng ký cư trú tại cơ quan hành chính địa phương sinh sống. (chi tiết hướng dẫn nhận tiền trợ cấp được đăng tải trên website của Đại sứ quán Việt Nam tại Nhật Bản).

5. Về biện pháp tạm dừng nhập cảnh vào Nhật Bản đối với người nước ngoài

Từ ngày 28/3/2020, Chính phủ Nhật Bản đã quyết định tạm đình chỉ hiệu lực visa nhập cảnh Nhật Bản đối với công dân các nước Đông Nam Á và Trung Đông. Quy định được áp dụng đến hết tháng 4/2020. Tuy nhiên đến nay, do tình hình diễn biến dịch bệnh Covid-19 chưa được cải thiện nên Chính phủ Nhật Bản đã tiếp tục kéo dài quy định hạn chế nhập cảnh đến hết tháng 5/2020. (tham khảo thông tin chi tiết tại website của Đại sứ quán Nhật Bản tại Việt Nam)

Để giúp cho thực tập sinh Việt Nam nhận được các chính sách hỗ trợ của Chính phủ Nhật Bản theo quy định, ngày 07/5/2020 Cục Quản lý lao động ngoài nước có Công văn số 851/CV-QLLĐNN về việc thông báo các chính sách hỗ trợ của Nhật Bản đối với lao động nước ngoài bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh Covid-19 (chi tiết tại đây), theo đó, Cục yêu cầu doanh nghiệp:

1. Chủ động phối hợp với cơ quan tiếp nhận Nhật Bản hỗ trợ thực tập sinh Việt Nam để nhận được trợ cấp nêu trên.
2. Bám sát tình hình thực tế dịch bệnh tại Nhật Bản và quy định về hạn chế nhập cảnh đối với người nước ngoài để phối hợp với đoàn thể tiếp nhận điều chỉnh thời gian xuất cảnh của thực tập sinh cho phù hợp. Đồng thời, xây dựng kế hoạch tiếp tục đào tạo, bồi dưỡng nghề và ngoại ngữ cho thực tập sinh đã trúng tuyển đáp ứng yêu cầu của phía Nhật Bản./.

(Nguồn: dolab.gov.vn)

 Ngày 04/05/2019, Bộ Lao động Thương binh và Xã hội đã ban hành Công văn số 1648/LĐTBXH - QLLĐNN thông báo tới các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương về việc tạm dừng tuyển chọn lao động đi làm việc tại Hàn Quốc theo Chương trình EPS năm 2019 tại một số địa phương, cụ thể như sau:

Tạm dừng tuyển chọn lao động đi làm việc tại Hàn Quốc theo Chương trình trong năm 2019 đối với 40 quận/huyện. Đây là những địa phương có tỷ lệ lao động hết hạn hợp đồng không về nước từ 30% trở lên và số lượng lao động cư trú bất hợp pháp tại Hàn Quốc từ 60 người trở lên (danh sách xem tại đây).

Thời gian qua, thực hiện các nhóm giải pháp giảm tình trạng lao động bất hợp pháp tại Hàn Quốc theo lộ trình và mục tiêu mà Việt Nam và Hàn Quốc đã thống nhất tại MOU bình thường về Chương trình EPS ký ngày 17/05/2016 và ký gia hạn ngày 23/03/2018 như: người lao động ký quỹ trước khi đi; tăng cường công tác tuyển chọn, bồi dưỡng kiến thức cần thiết cho người lao động; đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động người lao động chấp hành pháp luật, thực hiện đúng hợp đồng; tăng cường công tác quản lý lao động tại Hàn Quốc; hỗ trợ người lao động tìm kiếm việc làm, tái hòa nhập cộng đồng sau khi về nước; hạn chế tuyển chọn lao động đối với địa phương có tỷ lệ lao động cư trú bất hợp pháp cao tại Hàn Quốc.

Việc các cơ quan chức năng của Việc Nam và cơ quan HànQuốc triển khai quyết liệt các nhóm giải pháp nêu trên, tình trạng lao động ở lại Hàn Quốc cư trú và làm việc bất hợp pháp thời gian qua đã giảm từ 15.000 người đầu năm 2016 xuống còn 12.000 người vào cuối năm 2018. Bên cạnh đó, số lượng quận/huyện tạm dừng tuyển chọn đã giảm từ 58 quận/huyện năm 2017 và 49 quận/huyện năm 2018 và còn 40 quận/huyện năm 2019.

                                                                                                                                                                                                                                                                                      Nguồn: dolab.gov.vn

Những trường hợp không tự nguyện hồi hương mà bị phát hiện trong lúc truy bắt thì người đó sẽ bị trục xuất khỏi Hàn Quốc, bị hạn chế nhập cảnh Hàn Quốc tối đa 10 năm và sẽ bị liệt vào danh sách để thông báo cho chính phủ nước nhà.

Bên cạnh đó, Chính phủ Hàn Quốc thông báo sẽ truy bắt và xử phạt nặng đối với những chủ sử dụng khi sử dụng lao động bất hợp pháp trong ngành xây dựng và các công việc chiếm cơ hội việc làm của người Hàn, những công việc gây ảnh hưởng xấu đến thuần phong mỹ tục như kinh doanh giải trí không lành mạnh, kinh doanh massage.

Đồng thời, chính phủ nước này sẽ áp dụng nhiều biện pháp để hạn chế số người làm việc bất hợp pháp trong nghành xây dựng như phạt nặng cá nhân và công ty môi giới việc làm vi phạm; công khai danh sách công ty vi phạm; xem xét hạn chế cấp thị thực nhập cảnh ngắn ngày (dưới 3 tháng) lặp lại nhiều lần cho một cá nhân.

Những lao động nước ngoài làm việc bất hợp pháp trong ngành xây dựng sẽ bị trục xuất ngay cho dù vẫn còn thời hạn cư trú (áp dụng với cả những trường hợp vi phạm lần đầu).

                                                                                                                                                      Nguồn: dolad.gov.vn

Theo thông tin từ Ban Quản lý lao động - Đại sứ quán Việt Nam tại Nhật Bản, thời gian gần đây, nhiều trường hợp thực tập sinh nước ngoài khi nhập cảnh Nhật Bản đã bị phát hiện mang theo rau, củ, quả, thực phẩm thuộc diện không được mang vào.

Trước tình hình đó, ngày 9/10/2018 Cục Quản lý lao động ngoài nước đã ban hành công văn số 1932/QLLĐNN-NBĐNA để yêu cầu các doanh nghiệp tăng cường thông tin, quán triệt cho thực tập sinh trước khi xuất cảnh, để tránh việc thực tập sinh vi phạm quy định của phía Nhật Bản và bị xử lý.

                                                                                                                                              Nguồn: dolab.gov.vn

Trong 6 tháng đầu năm 2018, số người Việt Nam cư trú bất hợp pháp tại Hàn Quốc tự nguyện về nước là 988 người, số người bị bắt và trục xuất về nước là 518 người (trong đó phần lớn là người lao động cư trú và làm việc bất hợp pháp).

Theo kế hoạch phân bổ chỉ tiêu lao động nước ngoài của Hàn Quốc năm 2018, dự kiến nước này tiếp nhận 3.500 lao động Việt Nam trong lĩnh vực sản xuất chế tạo (chưa bao gồm lĩnh vực nông nghiệp và ngư nghiệp).

Thực hiện Bản ghi nhớ về phái cử và tiếp nhận lao động Việt Nam sang làm việc tại Hàn Quốc theo Chương trình cấp phép việc làm (EPS), thời gian qua, Cục Quản lý lao động ngoài nước đã phối hợp với các cơ quan liên quan triển khai thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp nhằm giảm tỷ lệ lao động Việt Nam cư trú và làm việc trái phép tại Hàn Quốc, như:

(1) Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động, kêu gọi lao động Việt Nam làm việc tại Hàn Quốc về nước đúng thời hạn và tự nguyện về nước được tổ chức tại cả Việt Nam và Hàn Quốc.

Vừa qua, tại một số địa phương (Nghệ An, Thanh Hóa, Phú Thọ, Bắc Giang, Bắc Ninh), Cục Quản lý lao động ngoài nước đã phối hợp với chính quyền các địa phương tổ chức hội nghị tuyên truyền, vận động người lao động tại Hàn Quốc về nước đúng thời hạn ở cấp tỉnh với sự tham gia của chính quyền các cấp và các cơ quan truyền thông, báo, đài…Tiến tới sẽ tổ chức các hội nghị này tại các huyện, xã nơi có nhiều lao động đi làm việc tại Hàn Quốc.

                                                                                                                                                   (Nguồn: dolad.gov.vn)

 Theo Báo cáo kết quả công tác xuất khẩu lao động, với chỉ tiêu đưa 110.000 người đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng, trong 6 tháng đầu năm 2018, cả nước đã có 60.806 lao động đi làm việc ở nước ngoài (trong đó có 21.900 lao động nữ), đạt 55,1% kế hoạch năm 2018, bằng 106% so với cùng kỳ năm ngoái. Một số thị trường chính mà lao động Việt Nam hướng tới là: Đài Loan (với 30.882 người, nâng tổng số lao động Việt Nam đang làm việc tại đây lên 213.000 lao động, mức thu nhập bình quân đạt khoảng 16 triệu đồng/tháng); Nhật Bản (hiện có 126.000 lao động), Hàn Quốc (38.000 lao động, với mức thu nhập khoảng 26 triệu đồng/tháng), Ả rập Xê út (9.000 lao động, mức thu nhập 9 triệu đồng/tháng)…

Trong 6 tháng, Cục Quản lý lao động ngoài nước đã phối hợp với Thanh tra Bộ LĐ-TB&XH tiến hành thanh tra tại 7 doanh nghiệp, trong đó thanh tra đột xuất 1 doanh nghiệp. Qua thanh tra, tham mưu giúp Bộ ban hành 6 quyết định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đưa người Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài với tổng số tiền là 550 triệu đồng và thu hồi giấy phép của 1 doanh nghiệp. Cục đã xây dựng kế hoạch và thành lập hội đồng thanh tra để thực hiện thanh tra định kỳ tại 30 doanh nghiệp trong 6 tháng cuối năm.

Kết luận buổi làm việc, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho rằng: Kết quả công tác xuất khẩu đạt khá tốt, nhưng vẫn chưa có sự chuyển biến thực sự tích cực trong công tác này. Bộ Trưởng chỉ đạo trong thời gian tới cần tháo gỡ những điểm nghẽn về công tác này, tạo sự đồng tình, ủng hộ của các Bộ, ngành, địa phương và mọi tầng lớp nhân dân cùng tham gia vào cuộc. Đối với Cục quản lý lao động ngoài nước cần tập trung vào các nhiệm vụ trọng tâm sau: khẩn trương đánh giá và sử Luật Về người Việt nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng, cải cách thủ tục hành chính công khai minh bạch ; Tăng cường các biện pháp quản lý và bảo vệ người lao động ở nước ngoài; Tăng cường thanh tra kiểm tra xử lý vi phạm, tăng cường thông tin tuyên truyền phổ biến pháp luật, nâng cao nhận thức, hạn chế tình trạng doanh nghiệp thu phí cao, lao động bỏ trốn ở nước ngoài, vi phạm pháp luật.

                                                                                                                                                                                                  (Nguồn: dolab.gov.vn)

 Trong phiên chất vấn Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐ-TB-XH) tại kỳ họp thứ 5, nhiều đại biểu Quốc hội đã lên tiếng gay gắt về tình trạng bát nháo của không ít doanh nghiệp (DN) xuất khẩu lao động (XKLĐ).

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Kim Thúy (TP Đà Nẵng) cho rằng nhiều DN XKLĐ thiếu trung thực, thiếu trách nhiệm với người lao động (NLĐ), cung cấp thông tin sai, "đem con bỏ chợ", khiến NLĐ lâm vào hoàn cảnh bơ vơ: về nước thì mắc nợ, đã nghèo lại nghèo thêm. Bên cạnh đó, tình trạng lao động bỏ trốn, ở lại làm việc không hợp pháp làm ảnh hưởng không tốt đến công tác đưa lao động đi làm việc ở nước ngoài.

Bộ trưởng Bộ LĐ-TB-XH Đào Ngọc Dung cho biết nước ta có khoảng 500.000 người đang lao động ở nước ngoài. Số này gần đây tăng lên, đặc biệt năm 2017 đưa được 134.000 người. "Mỗi năm giải quyết hơn 100.000 lao động và bình quân thu về xấp xỉ 3 tỉ USD, trong đó tỉnh cao nhất là Nghệ An mỗi năm thu về 250 triệu USD" - ông Dung thông tin.

Lao động Việt Nam làm việc tại Hàn Quốc

Tuy nhiên, "tư lệnh" ngành LĐ-TB-XH đã thừa nhận những bất cập như đại biểu nêu. Theo đó, một số thị trường tiềm năng, có thu nhập cao nhưng tỉ lệ lao động bỏ trốn, kết thúc hợp đồng không về nước cao - đặc biệt là Hàn Quốc, năm cao nhất là 55%, trong khi bình quân các nước là 15%. "Vì lý do này, Hàn Quốc 4 năm đã không ký lại bản ghi nhớ với chúng ta" - ông Dung nói.

Thừa nhận thực trạng "cò mồi", môi giới, lạm thu phí, trốn tránh trách nhiệm khi NLĐ gặp sự cố là có, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết thời gian qua, cơ quan chức năng đã thanh tra 51 DN, phát hiện 338 sai phạm và ban hành 24 quyết định xử phạt hành chính gần 4 tỉ đồng trong năm 2017; thu hồi giấy phép hoạt động của 5 DN, đình chỉ tạm thời 25 DN. Thậm chí, DN có bề dày hoạt động về XKLĐ 25 năm vẫn bị đình chỉ và thu hồi giấy phép. Ông Dung cũng thừa nhận có tình trạng "thu phí ngầm" người đi XKLĐ.

Theo Bộ trưởng Đào Ngọc Dung, trước tình trạng vi phạm trong lĩnh vực XKLĐ, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ vừa có 2 văn bản chỉ đạo, giao trách nhiệm cho từng bộ, ngành, trong đó yêu cầu chấn chỉnh những việc sai phạm trong nước và giải quyết những bất cập đang tồn tại của NLĐ Việt Nam ở nước ngoài. Bộ LĐ-TB-XH cùng với các bộ, ngành đang xây dựng kế hoạch cụ thể để triển khai.

Ông Dung cho biết tới đây sẽ tiếp tục chấn chỉnh để "dẹp loạn" trong XKLĐ. Đặc biệt, bộ sẽ phối hợp chặt chẽ với các địa phương giám sát các DN trong quá trình thu phí. "Cần thiết có thể tạm dừng hoặc thu hồi giấy phép đối với những DN vi phạm pháp luật, không chăm lo cho NLĐ ở nước ngoài" - Bộ trưởng LĐ-TB-XH nêu rõ.

Đối với chất vấn của đại biểu Nguyễn Văn Man (Quảng Bình), về việc một số NLĐ bị đối xử không tốt khi đi làm việc ở các nước Trung Đông, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết hiện nước ta mới tập trung đưa khoảng 9.000 người, chủ yếu đi làm giúp việc gia đình tại Ả Rập Saudi. Đây là công việc rất rủi ro, nảy sinh rất nhiều hệ lụy kèm theo. Vì vậy, Bộ LĐ-TB-XH đã nhiều lần đưa ra cảnh báo và nhắc nhở các DN cũng như khuyến cáo người dân hạn chế đi lao động ở khu vực này.